Macaristan

Afrika’da Madenler

Afrika’daki maden zenginlikleri Kıtanın jeolojik yapısı ile yakından ilgilidir. Prekambriyen devri metamorfik kayaları arasında bakır, krom ve altın gibi kıymetli madenler, Güney Afrika'da birinci zamanın Karbon devri arazisinde de zengin kömür yatakları mevcuttur.Afrika maden bakımından zengindir. Ancak bu madenler ülkenin belirli bölgelerinde   toplanmıştır.Kıtada 3 önemli maden bölgesi vardır.
1)Orta ve Güney Afrika :Kongo,Zambiya,Zimbabwe Güney Afrika Cumhuriyeti
2)Batı Afrika: Senegal,Gine,Liberya,Gana,Nijerya ve Kamerun
3)Kuzey Afrika :Mısır, Libya,Cezayir,Tunus, ve Fas
Madencilik coğrafi keşiflerin devamında sömürge ile gelişmiş,birçok yeni maden yatağı bu dönemde  bulunmuştur.. Bugün bilinen demir cevheri yataklarının 3/2’si Kuzey Afrika’nın Atlas bölgesinde, Güney Afrika’da ve Zimbabwe’dedir Başlangıçta bu ülke ve bölgelerde madenler, genellikle Avrupa demir-çelik şirketleri tarafından anavatandaki tesislerin ihtiyaçlarni karşılamak üzere işletilmiştir.Cezayir ve Fransız Kuzey. Kuzey Afrikadaki dört ülke -Cezayir Fas. Tunus ve Moritanya –Bu kıtada çıkarılan madenlerin 3/1’ini verirler. Bu ülkeler ülkeler çıkardıkları cevherlerin %90’ını başka ülkere satarlar., Güney Afrika Cumhuriyeti ve Zimbabwe cıkardikları cevherleri kendi demir-çelik tesislerinde kullanırken, Liberya cikardigı cevherleri  başka ülkelere gönderiyordu. Liberya'da gerek Bomi Hills yatakları gerek Mano akarsuyu, Nimba dağları ve Bang dağ sıraları çevresinde ki yataklardan yıldan 26 milyon ton cevher alınmakta ve çok büyük çoğunluğu ithalata konu olmaktadır. Kıtanın en gelişmiş madencilik bölgeleri,Güney Afrika Cumhuriyeti,Zimbabwe,Zambiya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin Katanga yöresidir.Bu bölgelerden çıkarılan çeşitli madenler arasında en önemlileri altın,elmas ,bakır,(Zambiya’nın bakır kuşağında),platin,vanadyum,uranyum,ko-balt,uranyum,asbest ve kromdur. Afrika dünya uranyum üretiminin %45’ini,fosfat üretiminin %50’sini verirken bu oran altında %65 kobalta %66  ,pırlanta gibi değerli taşlar üretiminde %90’lık bir paya sahiptir.Ayrıca Afrika krom üretiminin %35’ini, berilyumun %31’ini ve magnezyum üretiminin %20’sine sahiptir.Bu bakımdan madencilik üretim değeri ve gelir bakımından Afrika  Kıtası’nda tarımdan hemen sonra gelir. Manganez :Gabon,Zimbabwe,Fas ,Güney Afrika Cumhuriyeti,Gana’da, Elmas;Zimbabwe ,Gana,Güney Afrika Cumhuriyeti,Angola,Sierra Leone’de Kobalt;,Fas,Zambiya,Tunus’ta ,Çinko;Demokratik Kongo Cumhuriyeti,Zambiya,Fas ve Cezayir’de çoğunlukla çıkarılan cevherlerdir.Bunlar dışında kıtanın hemen her yanında yaygın ekonomik madenler de vardı. Bunlar demir ve bakırdır.Ancak demir en çok ekonomik değer ifade edecek şekilde Liberya,Cezayir,Güney Afrika Cumhuriyeti, Sierra Leone’de çıkarılırken bakır Zambiya,Güney Afrika Cumhuriyeti ve Uganda’da elde edilir.. Dünya demir cevheri rezervleri incelendiğinde Afrikada’daki Liberya,Moritanya, ve Güney Afrika’da bulunduğu görülür. Güney Afrika'daki Northen Cape ve Northen  province bölgelerindeki yüksek tenörlü cevher yatakları Iscor tarafından işletilmektedir 2002 yılında 330bin ton,2008 yılında 546bin ton,2013 yılında ise üretim 730bin tonu bulmuştur. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde , yüksek tenörlü cevherleri üretilmiş,bu durum yatağın bozulmasına ve iş kazalarına neden olmuştur. 2008 yılında 886 bin ton olan bakır üretimi 2013 yılında 970 bin tonu bulmuştur. Dünya altın üretiminin %57’si dört sanayileşmiş ülkede (ABD,Kanada,Avusturalya ve Güney Afrika’da yapılır.Bu ülkeler toplam 43.000 ton olan dünya altın rezervinin %65’ine ve 661 olan işleyen maden sayısının %61’ine sahiptir.. Bugün en çok altın çıkarılan yer  Güney Afrika’nın Witwatersrand bölgesidir.Ve yine  Jonhannesburg civarında da altın çıkarılır. Afrika, esasen dört ülkede bulunan zenginelmas madenleri sahiptir. Bu ülkeler Angola, Botsvana, Güney Afrika ve Zimbabwe'dir. Kimberley’de ve Kongo çevresinde elmas bulunmaktadır

Yer fıstığı (Arachis hypogaea)

Yer fıstığı (Arachis hypogaea)

Baklagiller familyasından olup tohumlarında %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler içeren, özellikle yağ sanayi ve çerez yapımı başta olmak üzere, sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde değerlendirilen değerli bir bitkidir. Bezelye, bakla ve fasulye ile akrabadır. Yalnız bunlardan meyvelerini toprak içinde meydana getirmesiyle ayrılır. Dünyada başlıca ekim  alanları 40 derece kuzey ve 35 derece güney enlemleri arasındadır.Fıstığının 32 türü tespit edilmiştirGüney  Amerika kökenli    olan bu bitki, ilk olarak Amerika'nın keşfinden sonra Portekizliler tarafından 16.yüzyılda gemilerle önce Avrupa’ya getirilmiş, buradan Afrika ve Asya kıtalarına

Yayılmış daha sonra da Pasifik adalarına götürülmüştür Günümüzde tohumlarında bulunan yüksek oranlardaki yağ ve protein nedeniyle, başta yağ ve fıstık ezmesi üretmek amacıyla dünyanın tropik ve subtropik bölgelerinde yer alan ülkelerde yaygın olarak üretilmektedir. Dünya yerfıstığının üretiminde Çin, Hindistan, ABD, Nijerya ve Endonezya başta gelmektedir. Yerfıstığı yazlık ve sıcak iklim bitkisidir. Yetişme süresi boyunca 3000-4500oC sıcaklık toplamına ihtiyaç duyar. Yetişme süresi boyunca toplam 500-600mm’lik yağış yerfıstığı için yeterli olmaktadır.Yerfıstığı yetiştirilecek toprağın yapısı çok önemlidir. İyi drene olmuş, gevşek yapılı, kumlu-tınlı, kalsiyumca zengin ve organik maddesi orta derecede olan topraklar ideal topraklardır. Yerfıstığı ana ürün olarak ekilmek istendiğinde toprak sıcaklığının 13-15C’nin üzerine çıkması gerekmektedir. 13-14 C’de 15 günde çimlenme olmaktadır. 2.Ürün olarak yerfıstığı ekilmek istendiğinde ise buğday hasadını takip eden en kısa sürede ekim işi tamamlanmalıdır. Ülkemizde tarımı yapılan yerfıstığı çeşitleri 150-160 günde hasat olgunluğuna gelmektedir. Yer fıstığı daha çok çerez olarak tüketilmektedir. Yer fıstığı tohumunda yağ oranının çok yüksek olması yer fıstığının birçok yağlı tohumlar arasında bitkisel yağ üretimi bakımından önemli bir yer almasını sağlar. Yer fıstığı az miktarlarda da olsa çeşitli tatlı ve şekerlemelerin içinde veya üzerinde de kullanılmaktadır. Dünya genelinde 2013 yılında 45,7 milyon ton yer fıstığı üretilmiştir. Bunun 17 milyon ton üretimle %37’sini Çin, 9,5 milyon ton ile %20’sini Hindistan, 3 milyon ton ile %6,5’ini Nijerya, 1,89 milyon ton ile %4,1’ini ABD, 1,7 milyon ton üretimle %3,8’ini Sudan üretmiştirYerfısıtığı’nın ülkemizde ilk defa Trakya Bölgesinde yetiştirilmeye başlandığı, daha sonra ise Ege, Akdeniz ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerine yayıldığı tahmin edilmektedir. Ülkemizde yerfıstığı üretimi Akdeniz Bölgesinde Osmaniye, Adana, Mersin, Hatay ve Antalya illerinde yoğunluk kazanmıştır. Türkiye üretiminin yaklaşık %81,09’unu gerçekleştiren Adana, Osmaniye, Mersin ve Hatay illerini kapsayan Çukurova Bölgesinde yerfıstığı, ekim nöbetine girmesi, kendinden sonra gelen bitkiye işlenmiş ve azotça zengin bir tarla bırakması ve buğ- daydan sonra ikinci ürün olarak yetiştirilebilmesi dolayısıyla büyük öneme sahiptir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ülkemizde, 2014 yılı itibarıyla 333 bin dekarlık bir yerfıstığı ekim alanı mevcuttur. 2014 yılı toplam yerfıstığı üretimimiz yaklaşık 124 bin ton olarak gerçekleşmişti

YUNANİSTAN SANAYİ ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ VE DAĞILIŞI

Bu araştırmada amaç Yunanistan’ın sanayi faaliyetlerini incelemek ve sektörel olarak ülke içinde ki dağılımı hakkında bilgi vermektir.Ülkede yoğun bir sanayi faaliyeti gözlenmemektedirYunanistan’da  ekonomik gelirlerin büyük çoğunluğu tarım,hayvancılık ,balıkçılık ve turizm gelirleri oluşturur.

Bu sektörlere bağlı olarak sanayi  bu alanlar etrafında gelişmiştir.Sanayi faaliyetleri başında gıda ,konserve ,gemicilik,tekstil,çimento,ormancılık,kimyevi maddeler başta gelir.Sanayinin toplandığı alanların basında Atina ve Selanik şehirleri gelmektedir.

Anahtar Kelimeler:sanayi faaliyetleri,sanayide dağılış

Giriş

Yunanistan eski tarihten beri konumu itibari ile denizci bir millettir.Coğrafi şartlar yaşam koşulları üzerindeki etkisinin açık örneğidir.Ege,Akdeniz ve İyon Denizi ile çevrili olan ülkede gemicilik sektörü yoğun olarak önem kazanmaktadır.Günümüzde dünya gemicilik piyasasının %16.25’ine sahiptir.Avrupa piyasasında ise bu oran %40’lara kadar ulaşmaktadır.Üretilen gemilerin başında yük ve tanker gemileri başta gelmektedir.Bu güce bağlı olarak ülke, dünya tanker filosunun yaklaşık % 23.8’ine hükmetmektedir.Özellikle son yıllarda gemi üreticileri kapasitesi büyük olan gemileri üretmeye yönelmiş ve bu piyasada adından söz ettiren bir konuma yükselmiştir.Denizcilik ve ekonomi dergisi ‘’Le Marin’inin ‘’ haberine göre 2013 yılı içinde Yunanistan gemi sanayisini büyütmek adına 13 milyar dolar tutarında yeni yatırım yapmıştır.

Başta başkent Atina ve Pire şehri başta olmak üzere ülke  bu sektörde öncü bir konuma yükselmiş ve halk tarafından turizm ile birlikte en büyük ekonomik başarı olarak görülmektedir.

Ülkede önem kazanan bir diğer sektör ise denizcilik faaliyetlerine bağlı olarak gelişen balıkçılık sektörüdür.2012 yılı BM  Gıda ve  Tarım Örgütü raporuna göre 1.5 milyar Euro ile Yunanistan Avrupa’da bu sektörün öncülleri arasında yer almıştır. Levrek ve çipura sektörde  en önemli ürünler arasında yer almaktadır.Yunanistan Dış Ticaret Meclisi’nin raporuna göre balıkçık sanayi ülkenin 2.en önemli ihracat ürünleri başında gelmektedir.Üretimin 2013 yılında 94.000 ton civarında olduğu belirtilmiştir.

Yunanistan’da ortalama 15bin kilometre uzunluğundaki kıyı şeridi balıkçılık sanayisinin gelişmesinde önem yere sahiptir.Büyük ve küçük troller ve tekneler ile yapılan bu faailyetler başta ülkeyi çevreleyen İyon ve Ege denizleri çevresinde yapılmakla birlikte bunun yanında  Termiakos,Selanik,kavala körfezleri çevresinde   ve Dedeağaç limanı etrafında küçük tekneler ile  avlanmakta ve yine bu  bölgelerin yakınındak ki tesislerde işlenmektedir.Daha üst düzey tonajlar ve  üst düzey teknoloji ile donatılmış gemiler ülkeninin uzak  yerlerinde özellikle akdeniz kıyılarında balık avlamaktadır.Bunun yanında bu gemiler yalnız Akdeniz çevresinde değil Atlantik ve Hint denizinede açılmaktadır Yunanistan’da su ürünleri avcılığı son yıllarda azalırken son yıllarda kültür balıkçılığı önem kazanmaya başlamıştır.Yetiştirdiği ürünlerin başında sazan,alabalık.çipura ve levrek gelmektedir.Kültür balıkçılığı özellikle Yanya bölgesinde gelişmiştir.Yunanistan sanayisinde önemli bir paya sahip bir diğer alan ise tarım ve gıda sanayisidir.Ülke topraklarının yaklaşık %29’u tarıma elverişlidir.Ülke topraklarının büyük bir kısmını  dağlık alanlar teşkil eder.Bu nedenle tarım yapılan büyük ve geniş ovalardan söz etmek güçtür.Buna rağmen ülke nüfusunun % 30 civarındaki bir kesimi tarımla uğraşır.Tarım ile birlikte  halkın büyük bir kesimi hayvancılık ilede uğraşmaktadır.Tarımı yapılan ürünler arasında tahıl ,tütün,pamuk,pirinç,zeytin,üzüm,sebze ve meyve ürünleridir.Son yıllarda meyvecilik ve sebzeciliğe büyük önem vermiş ve özelikle portakal,şeftali,limon ve kuru üzüm üretiminde önemli bir artış gözlenmiştir.Özellikle Mora yarımadası çevresinde bağcılık sektörü gelişmekle birlikte şarap üretiminde dünya piyasasında söz sahibi bir konumdadır. 

Yunanistan AB tarafından sağlanan tarımsal destek kapsamındaki yardım fonlarında etkisi ile yılda üretilen ortalama 1.750.000 tonluk üretim AB’nin ve Avrupanın en büyük pamuk üreticisi konumuna yükselmiştir. Bu ürünler başta gıda,konserve  ve tekstil sanayi olmak üzere birçok sanayi kolunun temelini oluşturur.Bugün ülke ekonomisinde GSYİH  içindeki payı %15 gibi ciddi bir oran taşır.Bu alanda çalışan 120.000 kişilik istihtam payı ile ülke içindeki toplam işgücünün %28’ini oluşturur.Son yıllarda piyasaya giren ucuz işgücü nedeniyle ülke rekabet etmekte güçlükler çekmekle birlikte her ne kadar işgücü maliyetlerini düşürmeye yönelik çalışmalar yürütsede bu alanda başarısız olmuştur.Üretim merkezleri incelendiğinde başta Merkezi Makedonya bölgesinde yer alan başta ; Pierie,Selanik,Kilkis,Halkidiki,İmathia şehirlerinde ve Batı Makedonya-Kuzey Yunanistan bölgesinde yer alan ;Forina,Grevena Kastoria Kazoni şehirlerinde tekstil ve ayakkabı sanayisinin geliştiği alanlar arasında yer alır.Yunanistan’da gelişen bir diğer önemli sektörün başında zengin yeraltı kaynaklarına bağlı olarak oluşun madenciliktir.Daha çok Eviya,Argolido,Halkidiki,Kozani ve Adalar Denizi adaları maden bakımından zengin bölgelerdir.Darnasso,Grona,Elikona ve Kiteronada bölgelerinde boksit,Halkidiki,Eviya,Domoko ve Kozani krom.Aliveride,Ptolemagida ve Megalopolide linyit,Taşoz adasının kuzeybatısında petrol yatakları mevcuttur.Bunun yanında Orta Yunanistan bölgesinde yer alan Evia,Evrytania,Fokida bölgesinde demir madeni bulunur. Bu madenler metal ve metalik olmayan maden sanayisinin temelini oluşturur.Yunanistan maden bakımından zengin olmasına rağmen ekonomiye olan katkısı düşüktür. Ülkede bulunan önemli sanayi kuruluşların başında Vólos'da bulunan ve dünyanın en büyük çimento fabrikaları bulunur.

Yunanistan kimya sanayi Avrupa piyasasının yaklaşık %0.5 kapsar.2004 yılı net karı 3.5 milyar Euro olup toplam işgücü sayısı 20 bin civarındadır.Kimya sanayisi başta başkent Atina çevresinde olup 400 firma faaliyet göstermektedir.Üretilen malların büyük bir kısmı Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilmektedir.Üretilen kimya ürünlerinin başında gübre, boya ve baskı,sanayi gazları, tekstil kimyasalları,deterjanlar, tarımsal alanda kullanılan tarımsal kimyasallar ile reçine ve diğer kimyasallar gelmektedir.Ayrıca gıda ve tekstil sanayisinin hammadde ihtiyacı kimya sanayisinin gelişimini etkilemektedir.

PAKİSTAN

                                                                          

Güney Asya’da (20°  - 36°) kuzey enlemleri ve (60° -92°) doğu boylamları arasında yer alır. Güneyinde Uman  denizi bulunan Pakistan güneydoğuda Hindistan, kuzeydoğuda Çin, kuzeyde Afganistan ve batıda İran ile komşudur. Pakistan etrafı dağlarla çevrili çukur bir çanak içinde yer alır.Ülkenin batı bölümünde orta yükseklikte dağlar yayılış gösterir; burada Pakistan ile Afganistan arasında ulaşımı sağlayan ünlü Hayber Geçidi bulunur.Güneybatıdaki Belucistan bölgesi çöl ve yarı çöl özelliğinde bir plato görünümündedir. Güneydoğuda Hindistan sınırı boyunca Tar çölü uzanır.  Pakistan'ın kuzey kesiminde İndus ve dört kolunun içinden geçtiği Pencap ovası . Onun aşağısında sulama çalışmalarından önce çöl yapısı gösteren Sind ovası , daha güneyde çorak ve ıssız bir kıyıda geniş bir delta ovası yer alır. Ülkenin doğusu yazları yağışlı muson ikliminin, batısı kışları yağışlı karasal ikilmi, Güney kesimindeki alçak düzlüklerdeyse istropikal iklim görülür. Başlıca akarsuyu İndus'tur.  Pakistan’ın tarihi   Hindistan’ın tarihi ile benzerlik gösterir. 1600’lü yılarda uzun yılar devam eden İngiliz sömügesi başlamıştır  1947 yılında bölgede Doğu Pakistan ve Batı Pakistan olmak üzere 2 devlet halinde kurulmuştu. 1971 yılında Doğu Pakistan ;Bangladeş adıyla yeni bir devlet oldu Batı Pakistan ise bugün ki adıyla kaldı. Pakistanın nüfusu.2017 yılı itibari ile 196.8 milyon kişidir. Nüfus artış hızı%2,00’dır

Nüfus yoğunluğu km2’ye 150 kişi düşer.Doğum oranı%10 dolayındadır.Yıllık nüfus artış hızı %3 kadardır. Yıllık ortalama nüfus artışı 3 milyon 765bin kişidir Ortalama ömür ,erkeklerde 57 kadınlarda 59 yaştır. Ortanca yaş Pakistan olduğu 22.7 yıldır.

nüfus dağılımı sulamalı tarımla yakın ilişkisi vardır en kalabalık kesimler sulak Pencap bölgesiyle Peşaver ve Ravalpindi çevreleridir.Kuzeydeki dağlık alanlarla Belucistan ve doğudaki çöllük alanlar ise ülkenin en seyrek nüfuslu bölgeleridir. Nüfusu teşkil eden unsurlar içinde en kalabalık olanlar Pencabller'dir (% 60)   Peştular gelir. Toplam nüfusun %96,68'i Müslümandır.Nüfusun %3,32'sini ise Hıristiyan, Hindu, Sih ve Budistler oluşturmaktadır. Pakistan’da ekonomi, tarım ve tekstil sektörlerine dayanmaktadır. GSYİH’nın sektörel dağılımı %25,3 tarım, %21,6 sanayi, %53,61 hizmet sektörü şeklindedir. Tarım ve sınaî üretim, İndus nehrinin etrafında bulunan verimli ovalarda yoğunlaşmıştır. Ülkenin finans ve ticaret merkezi Karaçi’dir. GSYİH’nın %59’u ise tarım ve hizmet sektörlerinde başı çeken Pencap Eyaleti’nde üretilmektedir. Pakistan genelde bir tarım ülkesidir. Tarım alanlarının büyük bir bölümünü oluşturan İndus nehrinin suladığı ovalarda daha çok çeltik, pamuk ve buğday yetiştirilir;diğer önemli tarım ürünleri tütün. Şeker  kamışı. turunçgiller ve hurmadır.Ekonomide tarımdan sonra hayvancılık önemli yer tutar Petrol ve kömür madenciliğinin önemsizliğine karşılık doğal gaz üretimi son yıllarda hızlı bir gelişme göstermiştir. Sanayi gelişme aşamasındadır ve önemli ölçüde tarım ürünlerinin işlenmesine dayanır

kaynakça

Ramazan Özey,Asya Coğrafyası ,çantay yayınları, 2012-İstanbul

Sami Öngör,Ülkeler Coğrafyası, MEB YAY-1976

www.islamansiklopedisi.org

www.britannica.com

www.mfa.gov.tr/T.C.Dışişleri Bakanlığı

www.ekonomi.gov.tr/T.C. Ekonomi Bakanlığı

www.dailymail.com

www.wikipedia.org

http://www.un.org/  BirleşmişMilletler