Yer fıstığı (Arachis hypogaea)

Yer fıstığı (Arachis hypogaea)

Baklagiller familyasından olup tohumlarında %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler içeren, özellikle yağ sanayi ve çerez yapımı başta olmak üzere, sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde değerlendirilen değerli bir bitkidir. Bezelye, bakla ve fasulye ile akrabadır. Yalnız bunlardan meyvelerini toprak içinde meydana getirmesiyle ayrılır. Dünyada başlıca ekim  alanları 40 derece kuzey ve 35 derece güney enlemleri arasındadır.Fıstığının 32 türü tespit edilmiştirGüney  Amerika kökenli    olan bu bitki, ilk olarak Amerika'nın keşfinden sonra Portekizliler tarafından 16.yüzyılda gemilerle önce Avrupa’ya getirilmiş, buradan Afrika ve Asya kıtalarına

Yayılmış daha sonra da Pasifik adalarına götürülmüştür Günümüzde tohumlarında bulunan yüksek oranlardaki yağ ve protein nedeniyle, başta yağ ve fıstık ezmesi üretmek amacıyla dünyanın tropik ve subtropik bölgelerinde yer alan ülkelerde yaygın olarak üretilmektedir. Dünya yerfıstığının üretiminde Çin, Hindistan, ABD, Nijerya ve Endonezya başta gelmektedir. Yerfıstığı yazlık ve sıcak iklim bitkisidir. Yetişme süresi boyunca 3000-4500oC sıcaklık toplamına ihtiyaç duyar. Yetişme süresi boyunca toplam 500-600mm’lik yağış yerfıstığı için yeterli olmaktadır.Yerfıstığı yetiştirilecek toprağın yapısı çok önemlidir. İyi drene olmuş, gevşek yapılı, kumlu-tınlı, kalsiyumca zengin ve organik maddesi orta derecede olan topraklar ideal topraklardır. Yerfıstığı ana ürün olarak ekilmek istendiğinde toprak sıcaklığının 13-15C’nin üzerine çıkması gerekmektedir. 13-14 C’de 15 günde çimlenme olmaktadır. 2.Ürün olarak yerfıstığı ekilmek istendiğinde ise buğday hasadını takip eden en kısa sürede ekim işi tamamlanmalıdır. Ülkemizde tarımı yapılan yerfıstığı çeşitleri 150-160 günde hasat olgunluğuna gelmektedir. Yer fıstığı daha çok çerez olarak tüketilmektedir. Yer fıstığı tohumunda yağ oranının çok yüksek olması yer fıstığının birçok yağlı tohumlar arasında bitkisel yağ üretimi bakımından önemli bir yer almasını sağlar. Yer fıstığı az miktarlarda da olsa çeşitli tatlı ve şekerlemelerin içinde veya üzerinde de kullanılmaktadır. Dünya genelinde 2013 yılında 45,7 milyon ton yer fıstığı üretilmiştir. Bunun 17 milyon ton üretimle %37’sini Çin, 9,5 milyon ton ile %20’sini Hindistan, 3 milyon ton ile %6,5’ini Nijerya, 1,89 milyon ton ile %4,1’ini ABD, 1,7 milyon ton üretimle %3,8’ini Sudan üretmiştirYerfısıtığı’nın ülkemizde ilk defa Trakya Bölgesinde yetiştirilmeye başlandığı, daha sonra ise Ege, Akdeniz ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerine yayıldığı tahmin edilmektedir. Ülkemizde yerfıstığı üretimi Akdeniz Bölgesinde Osmaniye, Adana, Mersin, Hatay ve Antalya illerinde yoğunluk kazanmıştır. Türkiye üretiminin yaklaşık %81,09’unu gerçekleştiren Adana, Osmaniye, Mersin ve Hatay illerini kapsayan Çukurova Bölgesinde yerfıstığı, ekim nöbetine girmesi, kendinden sonra gelen bitkiye işlenmiş ve azotça zengin bir tarla bırakması ve buğ- daydan sonra ikinci ürün olarak yetiştirilebilmesi dolayısıyla büyük öneme sahiptir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ülkemizde, 2014 yılı itibarıyla 333 bin dekarlık bir yerfıstığı ekim alanı mevcuttur. 2014 yılı toplam yerfıstığı üretimimiz yaklaşık 124 bin ton olarak gerçekleşmişti