Macaristan

Afrika’da Madenler

Afrika’daki maden zenginlikleri Kıtanın jeolojik yapısı ile yakından ilgilidir. Prekambriyen devri metamorfik kayaları arasında bakır, krom ve altın gibi kıymetli madenler, Güney Afrika'da birinci zamanın Karbon devri arazisinde de zengin kömür yatakları mevcuttur.Afrika maden bakımından zengindir. Ancak bu madenler ülkenin belirli bölgelerinde   toplanmıştır.Kıtada 3 önemli maden bölgesi vardır.
1)Orta ve Güney Afrika :Kongo,Zambiya,Zimbabwe Güney Afrika Cumhuriyeti
2)Batı Afrika: Senegal,Gine,Liberya,Gana,Nijerya ve Kamerun
3)Kuzey Afrika :Mısır, Libya,Cezayir,Tunus, ve Fas
Madencilik coğrafi keşiflerin devamında sömürge ile gelişmiş,birçok yeni maden yatağı bu dönemde  bulunmuştur.. Bugün bilinen demir cevheri yataklarının 3/2’si Kuzey Afrika’nın Atlas bölgesinde, Güney Afrika’da ve Zimbabwe’dedir Başlangıçta bu ülke ve bölgelerde madenler, genellikle Avrupa demir-çelik şirketleri tarafından anavatandaki tesislerin ihtiyaçlarni karşılamak üzere işletilmiştir.Cezayir ve Fransız Kuzey. Kuzey Afrikadaki dört ülke -Cezayir Fas. Tunus ve Moritanya –Bu kıtada çıkarılan madenlerin 3/1’ini verirler. Bu ülkeler ülkeler çıkardıkları cevherlerin %90’ını başka ülkere satarlar., Güney Afrika Cumhuriyeti ve Zimbabwe cıkardikları cevherleri kendi demir-çelik tesislerinde kullanırken, Liberya cikardigı cevherleri  başka ülkelere gönderiyordu. Liberya'da gerek Bomi Hills yatakları gerek Mano akarsuyu, Nimba dağları ve Bang dağ sıraları çevresinde ki yataklardan yıldan 26 milyon ton cevher alınmakta ve çok büyük çoğunluğu ithalata konu olmaktadır. Kıtanın en gelişmiş madencilik bölgeleri,Güney Afrika Cumhuriyeti,Zimbabwe,Zambiya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin Katanga yöresidir.Bu bölgelerden çıkarılan çeşitli madenler arasında en önemlileri altın,elmas ,bakır,(Zambiya’nın bakır kuşağında),platin,vanadyum,uranyum,ko-balt,uranyum,asbest ve kromdur. Afrika dünya uranyum üretiminin %45’ini,fosfat üretiminin %50’sini verirken bu oran altında %65 kobalta %66  ,pırlanta gibi değerli taşlar üretiminde %90’lık bir paya sahiptir.Ayrıca Afrika krom üretiminin %35’ini, berilyumun %31’ini ve magnezyum üretiminin %20’sine sahiptir.Bu bakımdan madencilik üretim değeri ve gelir bakımından Afrika  Kıtası’nda tarımdan hemen sonra gelir. Manganez :Gabon,Zimbabwe,Fas ,Güney Afrika Cumhuriyeti,Gana’da, Elmas;Zimbabwe ,Gana,Güney Afrika Cumhuriyeti,Angola,Sierra Leone’de Kobalt;,Fas,Zambiya,Tunus’ta ,Çinko;Demokratik Kongo Cumhuriyeti,Zambiya,Fas ve Cezayir’de çoğunlukla çıkarılan cevherlerdir.Bunlar dışında kıtanın hemen her yanında yaygın ekonomik madenler de vardı. Bunlar demir ve bakırdır.Ancak demir en çok ekonomik değer ifade edecek şekilde Liberya,Cezayir,Güney Afrika Cumhuriyeti, Sierra Leone’de çıkarılırken bakır Zambiya,Güney Afrika Cumhuriyeti ve Uganda’da elde edilir.. Dünya demir cevheri rezervleri incelendiğinde Afrikada’daki Liberya,Moritanya, ve Güney Afrika’da bulunduğu görülür. Güney Afrika'daki Northen Cape ve Northen  province bölgelerindeki yüksek tenörlü cevher yatakları Iscor tarafından işletilmektedir 2002 yılında 330bin ton,2008 yılında 546bin ton,2013 yılında ise üretim 730bin tonu bulmuştur. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde , yüksek tenörlü cevherleri üretilmiş,bu durum yatağın bozulmasına ve iş kazalarına neden olmuştur. 2008 yılında 886 bin ton olan bakır üretimi 2013 yılında 970 bin tonu bulmuştur. Dünya altın üretiminin %57’si dört sanayileşmiş ülkede (ABD,Kanada,Avusturalya ve Güney Afrika’da yapılır.Bu ülkeler toplam 43.000 ton olan dünya altın rezervinin %65’ine ve 661 olan işleyen maden sayısının %61’ine sahiptir.. Bugün en çok altın çıkarılan yer  Güney Afrika’nın Witwatersrand bölgesidir.Ve yine  Jonhannesburg civarında da altın çıkarılır. Afrika, esasen dört ülkede bulunan zenginelmas madenleri sahiptir. Bu ülkeler Angola, Botsvana, Güney Afrika ve Zimbabwe'dir. Kimberley’de ve Kongo çevresinde elmas bulunmaktadır

Yer fıstığı (Arachis hypogaea)

Yer fıstığı (Arachis hypogaea)

Baklagiller familyasından olup tohumlarında %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler içeren, özellikle yağ sanayi ve çerez yapımı başta olmak üzere, sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde değerlendirilen değerli bir bitkidir. Bezelye, bakla ve fasulye ile akrabadır. Yalnız bunlardan meyvelerini toprak içinde meydana getirmesiyle ayrılır. Dünyada başlıca ekim  alanları 40 derece kuzey ve 35 derece güney enlemleri arasındadır.Fıstığının 32 türü tespit edilmiştirGüney  Amerika kökenli    olan bu bitki, ilk olarak Amerika'nın keşfinden sonra Portekizliler tarafından 16.yüzyılda gemilerle önce Avrupa’ya getirilmiş, buradan Afrika ve Asya kıtalarına

Yayılmış daha sonra da Pasifik adalarına götürülmüştür Günümüzde tohumlarında bulunan yüksek oranlardaki yağ ve protein nedeniyle, başta yağ ve fıstık ezmesi üretmek amacıyla dünyanın tropik ve subtropik bölgelerinde yer alan ülkelerde yaygın olarak üretilmektedir. Dünya yerfıstığının üretiminde Çin, Hindistan, ABD, Nijerya ve Endonezya başta gelmektedir. Yerfıstığı yazlık ve sıcak iklim bitkisidir. Yetişme süresi boyunca 3000-4500oC sıcaklık toplamına ihtiyaç duyar. Yetişme süresi boyunca toplam 500-600mm’lik yağış yerfıstığı için yeterli olmaktadır.Yerfıstığı yetiştirilecek toprağın yapısı çok önemlidir. İyi drene olmuş, gevşek yapılı, kumlu-tınlı, kalsiyumca zengin ve organik maddesi orta derecede olan topraklar ideal topraklardır. Yerfıstığı ana ürün olarak ekilmek istendiğinde toprak sıcaklığının 13-15C’nin üzerine çıkması gerekmektedir. 13-14 C’de 15 günde çimlenme olmaktadır. 2.Ürün olarak yerfıstığı ekilmek istendiğinde ise buğday hasadını takip eden en kısa sürede ekim işi tamamlanmalıdır. Ülkemizde tarımı yapılan yerfıstığı çeşitleri 150-160 günde hasat olgunluğuna gelmektedir. Yer fıstığı daha çok çerez olarak tüketilmektedir. Yer fıstığı tohumunda yağ oranının çok yüksek olması yer fıstığının birçok yağlı tohumlar arasında bitkisel yağ üretimi bakımından önemli bir yer almasını sağlar. Yer fıstığı az miktarlarda da olsa çeşitli tatlı ve şekerlemelerin içinde veya üzerinde de kullanılmaktadır. Dünya genelinde 2013 yılında 45,7 milyon ton yer fıstığı üretilmiştir. Bunun 17 milyon ton üretimle %37’sini Çin, 9,5 milyon ton ile %20’sini Hindistan, 3 milyon ton ile %6,5’ini Nijerya, 1,89 milyon ton ile %4,1’ini ABD, 1,7 milyon ton üretimle %3,8’ini Sudan üretmiştirYerfısıtığı’nın ülkemizde ilk defa Trakya Bölgesinde yetiştirilmeye başlandığı, daha sonra ise Ege, Akdeniz ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerine yayıldığı tahmin edilmektedir. Ülkemizde yerfıstığı üretimi Akdeniz Bölgesinde Osmaniye, Adana, Mersin, Hatay ve Antalya illerinde yoğunluk kazanmıştır. Türkiye üretiminin yaklaşık %81,09’unu gerçekleştiren Adana, Osmaniye, Mersin ve Hatay illerini kapsayan Çukurova Bölgesinde yerfıstığı, ekim nöbetine girmesi, kendinden sonra gelen bitkiye işlenmiş ve azotça zengin bir tarla bırakması ve buğ- daydan sonra ikinci ürün olarak yetiştirilebilmesi dolayısıyla büyük öneme sahiptir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ülkemizde, 2014 yılı itibarıyla 333 bin dekarlık bir yerfıstığı ekim alanı mevcuttur. 2014 yılı toplam yerfıstığı üretimimiz yaklaşık 124 bin ton olarak gerçekleşmişti